Nghệ thuật Trà Đạo - Nét văn hóa đậm chất Nhật Bản

Nghệ thuật thưởng thức trà trong văn hóa Nhật Bản từ lâu đã trở thành một đặc điểm nổi bật của đất nước này. Văn hóa trà đạo Nhật không chỉ được biết đến với sự tỉ mỉ và tinh tế trong pha chế, mà còn là một trải nghiệm nghệ thuật sâu sắc và đậm chất triết học.

1. Giới thiệu về Trà Đạo Nhật Bản

Trà đạo trong tiếng Nhật cũng được gọi là "chanoyu" hoặc "sado", có nghĩa đen là "lối uống trà". Nó được xem là sự nâng cao từ việc phục vụ đơn giản trà thành một nghệ thuật biểu diễn, tập trung vào phương thức chuẩn bị và pha chế trà.

2. Trà đạo Nhật Bản có ý nghĩa gì?

Ý nghĩa hàng đầu của trà đạo Nhật Bản thực tế không chỉ đơn thuần là việc thưởng thức trà. Qua phương thức chuẩn bị, pha chế và các nghi thức, trà đạo giúp con người hòa mình vào thiên nhiên mộc mạc. Điều này giúp tâm hồn được thanh lọc, trở về với sự tĩnh lặng.

Do đó, không gian thực hiện trà đạo rất quan trọng đối với người Nhật. Họ thường xây dựng các phòng trà và bài trí sao cho gần gũi với thiên nhiên, cho phép người thưởng thức trà có thể ngắm nhìn cảnh vật thiên nhiên qua bốn mùa. Người Nhật tin rằng môi trường như vậy giúp họ tìm thấy vẻ đẹp trong cuộc sống hàng ngày, nâng cao khả năng giác ngộ và khơi gợi sự trân trọng đối với cái đẹp.

3. Lịch sử văn hóa Trà Đạo Nhật Bản

Trà đạo của Nhật Bản bắt nguồn từ Thiền Tông Phật giáo. Vào cuối thế kỷ thứ VI, các học giả Nhật đã có sự quan tâm sâu sắc đối với Phật giáo và đã đến Trung Quốc để tìm hiểu về tôn giáo. Tại đây, họ tiếp xúc với văn hóa trà của Trung Quốc và từ đó phát triển sự yêu thích mãnh liệt với nó. Sau đó, họ mang văn hóa này về quê nhà và phát triển thành nghệ thuật trà đạo của riêng mình.

Từ thế kỷ XII, nghệ thuật trà đạo của Nhật Bản đã phát triển mạnh mẽ và lan rộng khắp đất nước. Trà đạo không còn giới hạn với các tu sĩ Phật giáo mà trở thành hoạt động mà bất kỳ người nào trong xã hội Nhật Bản đều có thể tham gia, từ Thiên Hoàng, Samurai, quý tộc đến người giàu và dân thường. Sen Rikyu là một trong những trà sư nổi tiếng nhất trong lịch sử trà đạo Nhật Bản. Ông cũng là người sáng lập ra 7 nguyên tắc về trà, giải thích ý nghĩa và thái độ của mình đối với nghệ thuật trà.

4. Các Dụng cụ pha Trà Đạo Nhật Bản

Bộ dụng cụ để pha trà đạo Nhật Bản thường bao gồm nhiều món sau:

• Ấm và chén trà: Được xem là những dụng cụ quan trọng nhất. Chúng có nhiều kích thước, hình dáng và tinh tế khác nhau để phục vụ các mục đích riêng biệt.

• Tống trà: Dụng cụ làm từ thủy tinh giúp làm giảm nhiệt độ của trà và khuấy đều trà khi pha.

• Khay trà: Thường làm từ gỗ, có màu sắc phù hợp với ấm chén để tạo sự hài hòa và tăng vẻ đẹp.

• Hộp đựng trà (Natsume): Hình dạng như quả táo tàu, thường làm bằng gốm truyền thống để bảo quản trà và ngăn chặn mất mùi của trà.

• Lọc trà: Dụng cụ để lọc cặn trà để nước trà trong hơn và không có cặn.

• Muỗng/vá múc trà: Được làm bằng ngà, kim loại hoặc tre để múc trà vào bát.

• Khăn vệ sinh: Bao gồm Chankin để lau sạch chén uống trà và Fukusa để lau sạch muỗng và hộp đựng trà.

• Dụng cụ đánh trà: Dùng để khuấy hoặc đánh trà sau khi thêm nước để trà được pha đều và hương vị được tỏa ra đầy đủ.

Những dụng cụ này không chỉ là công cụ phục vụ mà còn là biểu tượng của sự tinh tế, sự kết nối với thiên nhiên và triết lý của trà đạo Nhật Bản

5. Các loại trà trong nghệ thuật trà đạo Nhật Bản

Hiện nay, trong nghệ thuật trà đạo Nhật Bản, có nhiều loại trà được sử dụng, phụ thuộc vào mục đích và cách thưởng thức khác nhau. Các loại trà phổ biến bao gồm:

1. Matcha (抹茶): Là loại trà bột xanh được làm từ lá trà tươi non được xay nhuyễn mịn. Matcha thường được sử dụng trong nghi lễ trà đạo (chanoyu) và là loại trà quan trọng trong trà đạo Nhật Bản.
2. Sencha (煎茶): Là loại trà xanh thông thường được ngâm nước nóng từ lá trà tươi. Sencha có hương vị tươi mát và thanh khiết, thường được sử dụng trong các buổi thưởng trà thông thường (o-cha).
3. Gyokuro (玉露): Là loại trà xanh đặc biệt của Nhật Bản, được trồng dưới bóng râm để tăng cường hương vị đặc trưng. Gyokuro có hương thơm đậm đà và vị ngọt dịu, thường được coi là loại trà cao cấp.
4. Hojicha (焙じ茶): Là loại trà xanh hoặc trà xanh nhẹ bị rang nướng để tạo ra màu nâu và hương vị hơi khói. Hojicha có hương vị ấm áp và dễ uống, thường được phục vụ vào mùa thu và mùa đông.
5. Genmaicha (玄米茶): Là sự kết hợp giữa lá trà xanh với lúa mạch rang, tạo ra hương vị nhẹ nhàng, thơm ngon và có màu vàng đặc trưng. Genmaicha thường được xem là loại trà dân dã và phổ biến.
6. Kukicha (茎茶): Là loại trà được làm từ những cành lá và thân non của cây trà. Kukicha có hương vị nhẹ nhàng, thanh tao và ít độc.

Các loại trà này không chỉ mang đến hương vị đặc trưng mà còn phản ánh sự đa dạng và sự sâu sắc trong nghệ thuật trà đạo Nhật Bản, thích hợp với từng dịp và thời điểm khác nhau.

6. Các trường phái Trà Đạo Nhật Bản

Trà đạo của Nhật Bản được phân chia thành nhiều trường phái với những sự khác biệt tinh tế. Mỗi trường phái có những đặc điểm riêng về phong cách, phương pháp pha trà, cách sử dụng dụng cụ và triết lý đằng sau. Dưới đây là một số trường phái trà đạo phổ biến:

1. Senchado (煎茶道): Trường phái thưởng thức trà Sencha, loại trà xanh phổ biến của Nhật Bản. Senchado tập trung vào sự thanh tao, tinh tế trong việc pha trà và cách thưởng thức.
2. Chanoyu (茶の湯): Còn được gọi là Trà đạo, là nghi lễ trà Nhật Bản với ước muốn biểu lộ sự tinh túy của nghệ thuật pha trà và tạo ra một không gian tâm linh thân thiết. Chanoyu chú trọng đến sự thủ công tinh xảo của các dụng cụ và sự kết nối giữa con người và thiên nhiên.
3. Gongfu Tea (功夫茶): Phong cách pha trà của Trung Quốc, được nhiều người yêu thích và áp dụng rộng rãi ở Nhật Bản. Gongfu Tea đặc trưng bởi việc sử dụng nhiều lần pha trà nhỏ li ti để nhấn mạnh vào chất lượng hương vị và sự kiên nhẫn của người phục vụ.
4. Urasenke (裏千家), Omotesenke (表千家), Mushakojisenke (武者小路千家): Đây là ba trường phái chính của Chanoyu (Trà đạo). Mỗi trường phái có các đặc điểm riêng biệt về cách sắp xếp không gian, sử dụng dụng cụ và tâm linh.

Mỗi trường phái đều mang đến một trải nghiệm thưởng trà độc đáo, phản ánh sự đa dạng và sâu sắc của nghệ thuật trà đạo Nhật Bản.

7. Không gian thưởng thức trà đạo đúng điệu

Phòng trà, hay còn được gọi là trà thất (Chashitsu), là những không gian đặc biệt được dành riêng cho nghệ thuật trà đạo của Nhật Bản. Những căn phòng này được thiết kế đơn giản và tinh tế, chỉ sử dụng những dụng cụ và đồ trang trí cần thiết. Trong không gian này, các vật phẩm trang trí thường là những đồ vật gần gũi và quen thuộc như hoa cỏ, tranh thư pháp, nhằm tạo cảm giác gần gũi với thiên nhiên và mang lại sự thanh nhàn.

Theo truyền thống, phòng trà có kích thước đủ chứa bốn chiếc chiếu rưỡi tatami. Chiếc chiếu ở trung tâm phòng là nơi bày biện dụng cụ pha trà, được sắp xếp để các người thưởng trà có thể ngắm nhìn và cảm nhận sự tinh tế trong từng chi tiết.

Khi bước vào một trà thất, người tham dự có thể cảm nhận ngay sự bình yên và thư giãn tuyệt đối. Không gian yên tĩnh, sắp xếp hài hòa và sự tinh tế của các dụng cụ trà đạo làm nổi bật nét đẹp của nghệ thuật trà Nhật Bản, cũng như tạo ra một trải nghiệm tâm linh đậm đà và khác biệt.

8. Những nghi thức khi thưởng thức Trà Đạo Nhật Bản

Trà đạo Nhật Bản nổi tiếng với tính nghi thức và tượng trưng rất đặc biệt:

• Trang phục: Chủ nhà (teishu) thường mặc kimono để tiếp khách. Ngày nay, mặc dù đôi khi chủ nhà có thể mặc trang phục hiện đại, nhưng vẫn cần phải trang trọng và lịch sự. Khách thưởng trà cũng cần mặc quần áo có màu sắc nhã nhặn, tối màu và cởi giày trước khi được dẫn vào phòng chờ của phòng trà.

• Chào đón và thanh tẩy: Chủ nhà và khách chào đón bằng cách cúi đầu im lặng. Sau đó, họ thực hiện nghi thức thanh tẩy bằng cách rửa tay và súc miệng tại một bồn đá để chuẩn bị cho buổi thưởng trà.

• Thiên nhiên và nghệ thuật: Trong phòng trà, các trà nhân có thể thảo luận và đưa ra lời bình về tranh ảnh, bình hoa mà chủ nhà đã trang trí, thể hiện sự kết nối với thiên nhiên và nghệ thuật.

• Thưởng trà: Khi khách ngồi với tư thế seiza (tư thế quỳ gối), trà sư sẽ bắt đầu thực hiện các nghi thức pha trà. Trà sư sẽ trao bát trà cho vị khách đầu tiên, người được coi là quan trọng nhất trong buổi thưởng trà. Người thưởng trà sẽ nâng bát lên để thể hiện sự tôn trọng với trà sư, sau đó xoay bát, nhấp một ngụm trà, khen ngợi hương vị và chuyển bát cho vị khách tiếp theo.

• Lặp lại quy trình: Quy trình thưởng trà này được lặp lại và xoay vòng cho đến khi tất cả mọi người trong buổi thưởng trà đã thưởng thức hết trà.

Những nghi thức và tượng trưng này không chỉ là hành động hằng ngày mà còn là biểu hiện sâu sắc về triết lý và nghệ thuật của trà đạo Nhật Bản, thể hiện sự kết nối giữa con người với thiên nhiên và văn hóa.

9. Lời kết về nghệ thuật Trà Đạo Nhật Bản

Bạn có thể tham khảo các cẩm nang du lịch Nhật Bản để khám phá thêm về văn hóa trà đạo của đất nước này. Ngoài ra, nếu bạn quan tâm đến trải nghiệm trực tiếp về nghệ thuật trà đạo Nhật Bản, bạn có thể đăng ký tham gia các tour du lịch để được hòa mình vào không gian bình yên của phòng trà và trải nghiệm các nghi lễ trà truyền thống với các trà sư. Đây là cách tuyệt vời để hiểu sâu hơn về triết lý và nghệ thuật của trà đạo Nhật Bản.

www.dulichmaitravel.vn

Nguồn: Tổng Hợp